ΚΑΣΤΕΛΛΟΣ

Ο Κάστελλος βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Αποκόρωνα, σε υψόμετρο 227 μέτρων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Πρόκειται για γραφικό ημιορεινό χωριό που έχει χτιστεί κατά μήκος ενός επιμήκη λόφου που εκτείνεται από νότο προς βορρά και έχει πανοραμική θέα από τη Γεωργιούπολη μέχρι τον Πετρέ στα βόρεια, τον Κουρνά στα δυτικά και τη Φυλακή στα ανατολικά. Λόγω της οχυρής θέσης του το χωριό ονομάστηκε castello (δηλαδή κάστρο) από τους Βενετούς, απ’ όπου και προέκυψε η σημερινή εξελληνισμένη ονομασία του. Το χωριό αναφέρεται ως Castello από τον Barozzi το 1577, Castello et Patima από τον Καστροφύλακα το 1583 και Castello από τον Basilicata το 1630. Με δεδομένο ότι ο λόφος χρησιμοποιούνταν κυρίως για αμυντικούς σκοπούς, ο κυρίως οικισμός βρισκόταν παλιότερα χαμηλά στη βόρεια άκρη του λόφου, σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Αγκαθές ή Αγκαθιάς.

Ωστόσο, γύρω στα 1800 οι κάτοικοι του χωριού μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν πάνω στον λόφο, ώστε να είναι προστατευμένοι από επιθέσεις από τα πεδινά. Η κίνηση αυτή αποδείχθηκε εύστοχη, καθώς σε σφοδρή μάχη που έγινε το 1835 στο χωριό οι Οθωμανοί έχασαν 22 άνδρες, ενώ οι ντόπιοι μόνο έναν. Αντιλαμβανόμενοι ότι ήταν δύσκολο να ελέγξουν αποτελεσματικά την περιοχή, οι Οθωμανοί εγκατέστησαν φρουρά στη γειτονική Επισκοπή, αλλά δεν επιχείρησαν ξανά επίθεση κατά του Κάστελλου. Λόγω της ορεινής του φύσης και του ατίθασου χαρακτήρα των κατοίκων του, το χωριό έπαιξε σημαντικό ρόλο και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (1941-1945), κατά την οποία το χωριό αποτέλεσε προσωρινό καταφύγιο για αρκετές αντάρτικες ομάδες.

Πέρα από τον ιστορικό του πλούτο, το χωριό είναι γνωστό και για τη φυσική ομορφιά του, καθώς στη χαράδρα που το χωρίζει από τον Κουρνά υπάρχει ένα εντυπωσιακό δάσος από αζίλακες, ένα μοναδικό είδος δρυός που μπορεί να φτάσει τα 25 μέτρα ύψος και της οποίας τα φύλλα δεν έχουν το συνηθισμένο σχήμα, αλλά μοιάζουν με αυτά της ελιάς. Σε δεσπόζουσα υπερυψωμένη θέση στα νότια του χωριού υπάρχουν τα ερείπια ενός κουλέ, δηλαδή ενός πύργου, έναν από τους πολλούς που έχτισαν οι Οθωμανοί μετά την επανάσταση του 1866-1869 για να ελέγχουν τα ορεινά χωριά και τις μεταξύ τους διαβάσεις. Το χωριό παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, καθώς έχουν αναπαλαιωθεί αρκετά παλιά σπίτια ώστε να μετατραπούν σε ξενώνες και τουριστικά καταλύματα, με σεβασμό στην παράδοση και την αρχιτεκτονική του τόπου.

Διοικητικά, το χωριό αναφέρεται ως τμήμα του Δήμου Μαθέ το 1881, του Δήμου Γεωργιούπολης το 1900 και έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου το 1920. Ο Κάστελλος έγινε αυτοτελής κοινότητα από το 1926 μέχρι το 1999, όταν και προσαρτήθηκε στον Δήμο Γεωργιούπολης, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης