ΝΕΡΟΧΩΡΙ

Το Νεροχώρι βρίσκεται σε υψόμετρο 194 μέτρων στο νότιο άκρο της κοιλάδας του Κοιλιάρη, ανάμεσα στα χωριά Παϊδοχώρι και Άγιοι Πάντες (Μπαμπαλή). Το χωριό καταλαμβάνει ένα ύψωμα που έχει θέα προς την κοιλάδα του Κοιλιάρη (στα βόρεια), την κοιλάδα του Αλμυρού και του Βρυσιανού (στα ανατολικά και νότια) και προς το Παϊδοχώρι (στα δυτικά), στο οποίο υπάγεται διοικητικά. Το όνομα του χωριού πιθανότατα συνδέεται με την ύπαρξη πηγών στην περιοχή, οι οποίες παρέχουν άφθονο ποτιστικό νερό. Το Νεροχώρι δεν αναφέρεται με το όνομά του στις απογραφές της Βενετοκρατίας, αλλά η θέση του ταυτίζεται με τον οικισμό Pomogna Polani (Πομόνια Πολάνη ή Μπολάνη) που αναφέρει ο Barozzi το 1577, πιθανότατα φέουδο της ομώνυμης οικογένειας. Ο οικισμός αυτός φαίνεται να εγκαταλείφθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα, λίγο μετά την κατάκτηση της δυτικής Κρήτης από τους Οθωμανούς (1645-1646).

Γύρω στα 1800, κάτοικοι των γύρω χωριών έβλεπαν συχνά τα βράδια στην τοποθεσία αυτή ένα φως. Όταν πλησίασαν, διαπίστωσαν ότι το φως προερχόταν από μια εικόνα της Αγίας Μαρίνας που υπήρχε στο ύψωμα αυτό. Θεωρώντας το γεγονός θαύμα, έχτισαν έναν ναό στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα, γύρω από τον οποίο άρχισαν σταδιακά να χτίζονται και άλλα σπίτια. Κατά την επανάσταση του 1821 εισέβαλαν στο χωριό Τούρκοι στρατιώτες σε ώρα Κυριακάτικης λειτουργίας, αλλά οι περισσότεροι κάτοικοι κατάφεραν να φύγουν και οι Τούρκοι ξέσπασαν στον παπά του Αγ. Αντωνίου (εκκλησία που βρίσκεται στη βόρεια είσοδο του χωριού, πλάι στο νεκροταφείο), τον οποίο κρέμασαν κοντά στου Καλού τη Βρύση. Το χωριό αναφέρεται στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Nerokhóri, οπότε και κατοικούνταν μαζί με το Παϊδοχώρι από 10 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες.

Κατά τις επόμενες δεκαετίες το χωριό δεν μεγάλωσε σημαντικά, αλλά υπήρξε η γενέτειρα σημαντικών ανδρών, όπως ο Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης, ο οποίος επέδειξε αξιόλογο ποιμαντικό και κοινωνικό έργο στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Προς τιμήν του γίνονται κάθε χρόνο (όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν) τα «Ειρηναία», μια εκδήλωση μνήμης στην οποία συμμετέχει πλήθος κόσμου. Ένα άλλο επιφανές τέκνο του χωριού είναι ο Κώστας Ηλιάκης, στέλεχος της Αριστεράς με αξιόλογη αντιστασιακή δράση κατά τη γερμανική κατοχή (1941-1945), συγγενείς του οποίου πολέμησαν με τον Δημοκρατικό Στρατό στον Εμφύλιο (1946-1949).

Διοικητικά, το Νεροχώρι αναφέρεται ως μέρος του Δήμου Φρε το 1881 και το 1900, μέρος του αγροτικού δήμου Παϊδοχωρίου το 1920 και της κοινότητας Παϊδοχωρίου από το 1929 και έπειτα. Το 1997 η κοινότητα αυτή έγινε μέρος του ανασυσταθέντος Δήμου Φρε, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης