ΚΑΛΥΒΕΣ

Οι Καλύβες είναι παράλιος οικισμός στη νότια ακτή του εξωτερικού κόλπου της Σούδας, ο οποίος είχε αρχικά χτιστεί εκατέρωθεν της εκβολής του ποταμού Ξυδά, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες έχει επεκταθεί προς τα δυτικά μέχρι τον ποταμό Κοιλιάρη. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το χωριό πήρε το όνομά του από την απόβαση Αράβων στην περιοχή, οι οποίοι έχτισαν καλύβες και εγκαταστάθηκαν εδώ το 828 μ.Χ. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι το όνομα προήλθε από τις καλύβες που έχτιζαν οι αγρότες στα εδώ κτήματά τους, ώστε να μένουν εποχιακά και να μη χρειάζεται να επιστρέφουν στο χωριό τους. Σε κάθε περίπτωση, ο οικισμός της αραβοκρατίας δεν ήταν ο πρώτος στην περιοχή, καθώς ο Στράβωνας αναφέρει ότι εδώ υπήρχε στην αρχαιότητα η αρχαία πόλη Κίσαμος, η οποία ήταν επίνειο της Απτέρας. Ο ίδιος τοποθετεί επίσης ανάμεσα στις Καλύβες και την Αλμυρίδα την αρχαία πόλη Τάνος, πιθανότατα στον όρμο Κερά ή στον λόφο Καστέλι, όπου χτίστηκε κατά την Βενετοκρατία το Castel Αpicorno ή Bicorna, το οποίο ήταν έδρα της καστελανίας (δηλαδή επαρχίας) του Αποκόρωνα. Το χωριό αναφέρεται ως Calives από τον Barozzi το 1577, Callives από τον Καστροφύλακα το 1583 και Calives από τον Basilicata το 1630.

Με δεδομένο ότι οι Καλύβες έχουν μια μεγάλη και προστατευμένη ακτή κοντά στις πιο ορεινές και «ταραχώδεις» επαρχίες της Κρήτης (Αποκόρωνα και Σφακιά), κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποβιβάστηκαν σε αυτή αρκετές φορές οθωμανικά στρατεύματα. Η πρώτη φορά ήταν το 1770, ενώ ακολούθησαν άλλες το 1822, το 1878 και το 1896, έως ότου η επαρχία ουσιαστικά εκκαθαρίστηκε μετά τη μάχη της Αλμυρίδας (30 Ιουνίου - 4 Ιουλίου 1896). Στο ανατολικό άκρο του οικισμού, βόρεια του Castel Αpicorno, υπάρχει μικρό λιμάνι που εξυπηρετεί αλιευτικές και τουριστικές ανάγκες, ενώ δυτικά αυτού αναπτύσσεται το παραλιακό μέτωπο, στο οποίο υπάρχουν παραλίες και ταβέρνες μέχρι την Κυανή Ακτή. Στην πλατεία των Καλυβών, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, σώζεται ένας νερόμυλος που αποτυπώνεται σε αρκετούς βενετσιάνικους χάρτες και λειτουργούσε για την άλεση σιτηρών μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και τροποποιήθηκε για να φιλοξενήσει το πρώτο ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος στο νομό, το οποίο παρείχε το 1928 ηλεκτρική ενέργεια στις Καλύβες και το φρούριο Ιτζεδίν, έξι μήνες πριν αποκτήσουν ηλεκτροδότηση τα Χανιά. Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι Καλύβες άρχισαν να αναπτύσσονται τουριστικά, επωφελούμενες από τις ωραίες και μεγάλες παραλίες που βρίσκονται κοντά τους, αλλά και από την εγγύτητα στην «εθνική οδό», όπως κατ’ ευφημισμό ονομάζουμε οι ντόπιοι τον ΒΟΑΚ (Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης).

Διοικητικά, το χωριό αναφέρεται ως Καλύβαις του Δήμου Αρμένων το 1881 και το 1900, έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου το 1920 και αυτοτελής κοινότητα το 1928. Το 1999 οι Καλύβες έγιναν έδρα του ανασυσταθέντος Δήμου Αρμένων, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης