ΚΟΥΡΝΑΣ

Το χωριό Κουρνάς βρίσκεται σε υψόμετρο 210 μέτρων στα ανατολικά του Αποκόρωνα, στους βορειοανατολικούς πρόποδες του όρους Δαφνομαδάρα. Η ονομασία του χωριού σημαίνει «λίμνη» στα αραβικά (προφέρεται kurna ή gurna) και προφανώς συνδέεται με την παρακείμενη λίμνη, στις όχθες της οποίας βρισκόταν παλαιότερα το χωριό. Η μετακίνηση των κατοίκων του στη σημερινή τοποθεσία πρέπει να έγινε κατά τη β΄ Βυζαντινή περίοδο (961-1252), καθώς στις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Ειρήνης υπάρχουν και διατηρούνται σε καλή κατάσταση υπολείμματα βυζαντινών τοιχογραφιών. Η παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά στο χωριό γίνεται σε πληρεξούσιο του Στεφάνου Σαχλίκη το 1356 προς τον Εμμανουήλ Μελισσηνό, κάτοικο του οικισμού Κουρνά (Hemanueli Melissino, habitatori casalis Curna). Το χωριό αναφέρεται ξανά ως Curna από τον Barozzi το 1577, από τον Καστροφύλακα το 1583 και από τον Basilicata το 1630.

Ενθαρρυμένοι από την κήρυξη της επανάστασης στη νότια Ελλάδα την άνοιξη του 1821, τον ίδιο Ιούλιο εκατοντάδες χριστιανοί ένοπλοι άρχισαν να συγκεντρώνονται έξω από τον Κουρνά, όπου τους επιτέθηκε ο Σερίφ πασάς από το Ρέθυμνο με 15.000 άνδρες και κατάφερε να τους εξολοθρεύσει. Χάρη στον αιφνιδιασμό αυτό, οι Οθωμανοί κατάφεραν όχι μόνο να ανακτήσουν τον έλεγχο της περιοχής, αλλά και να περάσουν από τα στενά του Αλμυρού χωρίς να συναντήσουν αντίσταση, καταστρέφοντας στη συνέχεια πολλά χωριά του Αποκόρωνα. Ο Κουρνάς έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο κατά την επανάσταση του 1866-1869, οπότε και έγινε για ένα διάστημα έδρα της Επαναστατικής Κυβέρνησης, ενώ το 1897 έγινε προσωρινά έδρα της Γενικής Συνέλευσης των Κρητών.

Πέρα από τον ιστορικό του πλούτο, ο Κουρνάς είναι επίσης γνωστός για τη φυσική του ομορφιά. Δυτικά του χωριού στη θέση Κερατιδέ υπάρχει ένα μεγάλο σπήλαιο με εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ στη χαράδρα που το χωρίζει από τον Κάστελλο υπάρχει ένα εντυπωσιακό δάσος από αζίλακες, ένα μοναδικό είδος δρυός που μπορεί να φτάσει τα 25 μέτρα ύψος και τα φύλλα του μοιάζουν με αυτά της ελιάς.

Στα μέσα του 20ού αιώνα ιδρύθηκε στην παραλία βόρεια του χωριού ο οικισμός Παραλία Κουρνά ή Καβρός. Η αρχική ονομασία δείχνει ότι πολλοί κάτοικοι του νέου οικισμού ήρθαν από τον Κουρνά, ενώ η δεύτερη οφείλεται στο ποτάμι που ορίζει τα ανατολικά όριά του με τα Δράμια, όπου λέγεται ότι υπήρχαν πολλά καβούρια (καβροί). Το δυτικό άκρο του Καβρού είναι ο ποταμός Δέλφινας, ο οποίος έρχεται από τη λίμνη Κουρνά και εκβάλλει στον Κόλπο του Αλμυρού. Χάρη στη μεγάλη παραλία του με την καθαρή άμμο και τα πεντακάθαρα νερά, ο Καβρός έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια σε δημοφιλές τουριστικό θέρετρο όπου μπορεί κανείς να βρει κάθε είδους υποδομές και υπηρεσίες.

Διοικητικά, ο Κουρνάς αναφέρεται ως τμήμα του Δήμου Μαθέ το 1881, αυτοτελής κοινότητα το 1920 και μέρος του Δήμου Γεωργιουπόλεως το 1999, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης