ΦΥΛΑΚΗ

Η Φυλακή (ή Φλακή) βρίσκεται σε υψόμετρο 111 μέτρων στο ανατολικό άκρο του Αποκόρωνα, κοντά στον ποταμό Μουσέλα, ο οποίος αποτελεί το σύνορο μεταξύ των Π.Ε. Χανίων και Ρεθύμνου. Εκτιμάται ότι το χωριό πήρε το όνομά του από τις φυλακές που υπήρχαν εδώ κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, ή από τα φυλάκια που υπήρχαν κατά μήκος του ποταμού Μουσέλα, ο οποίος ήταν παλιά πλωτός, πράγμα που καταδεικνύει η ύπαρξη παλιών νερόμυλων κοντά στις όχθες του.

Η περιοχή φαίνεται να κατοικήθηκε ήδη τα αρχαία χρόνια, καθώς στη θέση «Της τρύπας τ’ αρμί», βορειοδυτικά του χωριού, βρέθηκε θολωτός τάφος της Υστερομινωικής εποχής, ο οποίος εκτιμάται ότι χτίστηκε μεταξύ των ετών 1370-1200 π.Χ. Ο τάφος ήταν συλημένος, αλλά οι αρχαιολόγοι εντόπισαν μερικά ενδιαφέροντα κτερίσματα, μεταξύ των οποίων χρυσοί ρόδακες περιδέραιου, ασημένια και λίθινα δαχτυλίδια και σφραγιδόλιθοι. Το σημερινό χωριό φαίνεται να ιδρύθηκε κατά τη Βενετοκρατία, καθώς αναφέρεται από τον Barozzi το 1577 ως Dhramio Flari (μαζί με τα Δράμια), από τον Καστροφύλακα το 1583 ως Flachi και από τον Basilicata το 1630 με την ίδια ονομασία. Αναφέρεται επίσης στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, σύμφωνα με την οποία κατοικούνταν από 25 χριστιανικές και 4 μουσουλμανικές οικογένειες.

Το 1880 η Φυλακή έγινε για έναν περίπου χρόνο έδρα του Νομού Σφακίων (Sancak-i İsfakiye), διάστημα κατά το οποίο χτίστηκαν τα κτήρια της φυλακής και του δικαστηρίου, τα οποία σώζονται έως σήμερα. Πέρα από αυτά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία της Αγίας Άννας, στο εσωτερικό της οποίας υπάρχει ένας περίτεχνος τάφος με τον θυρεό των Καλλέργηδων, μιας οικογένειας που έπαιξε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην Κρήτη κατά τη Βενετοκρατία. Ένα άλλο σημείο ενδιαφέροντος είναι το παλιό Δημοτικό Σχολείο του χωριού, το οποίο χτίστηκε κατά την τελευταία θητεία του Ελευθερίου Βενιζέλου (1928-1932) και έχει κηρυχθεί νεότερο μνημείο, ενώ ολόκληρος ο οικισμός έχει υπαχθεί στον κατάλογο Παραδοσιακών Οικισμών της Ελλάδας (ΦΕΚ 594/13-11-1978).

Διοικητικά, η Φυλακή αναφέρεται ως μέρος του Δήμου Μαθέ το 1881, του Δήμου Γεωργιούπολης το 1900, του αγροτικού δήμου Κάστελλου το 1920 και της κοινότητας Κάστελλου το 1926, απ’ όπου αποσπάστηκε το 1949 και έγινε αυτοτελής κοινότητα, στην οποία επίσης υπάγονταν τα Δράμια. Το 1997 η Φυλακή έγινε μέρος του ανασυσταθέντος Δήμου Γεωργιούπολης, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης